Jak powstała Szkoła

„Początki Szkoły Podstawowej w Kołaczycach przypadają na epokę renesansu i reformacji. U schyłku XVI w. i na przełomie XVI i XVII w. przy kościołach powiatu jasielskiego, administracyjnie zorganizowanych w parafie i dekanaty, znajdowały się szkoły parafialne. Około 1595 roku istniała już szkoła parafialna w Kołaczycach. Dokumenty z wizytacji zleconej przez biskupa Radziwiłła, a przeprowadzonej przez archidiakona krakowskiego Krzysztofa Kazimirskiego, zawierają wzmiankę dotyczącą Kołaczyc (1595) – „Dom szkolny dość dobry, kierownik jest przesłuchiwany”. Następny zapis dotyczy wizytacji w 1602 roku – „ kierownik szkoły Grzegorz Zawadzki z Tuchowa właśnie nieobecny, kantor Jan Stefanides wydaje się proboszczowi podejrzanym o herezję, był u heretyków jakimśkaznodzieją”, z 1608 roku pochodzi także wzmianka -„koło dzwonnicy stoi domek, a raczej chata kierownika szkoły”
Rozwój szkolnictwa przypada na okres wielkich wpływów reformacji. W powiecie jasielskim kwitł arianizm. Reformacja nie ominęła szkoły w Kołaczycach. Wizytacja w 1602 roku donosi- że kantor szkoły był potencjalnym heretykiem. W tym okresie uposażenie nauczyciela spoczywało na barkach proboszcza imieszczan. W skład wynagrodzenia wchodziła także część opłat kościelnych, opłaty od uczniów, okupne ściągane od śydów, daniny parafian tzw. klerykatura, petycje, zbieranie płodów.Na program szkolny składał się katechizm i śpiew kościelny, nauczanie podstaw łaciny, ministrantury oraz czytanie i pisanie. Nauczyciele, którzy nie znali łaciny, uczyli pisać i czytać w języku polskim. W okresie porozbiorowym szkoły w Galicji były zorganizowane wg ustawy szkolnej z roku 1805, opracowanej na zlecenie cesarza Franciszka I. Ustawa wprowadzała szkoły trywialne, które dzieliły się na dwa stopnie. Pierwszy obejmował dwa lata nauki, drugi rok. W szkole panowała nauka pamięciowa w języku polskim i niemieckim, a obowiązywała dyscyplina kija.Szkołę w Kołaczycach zaliczyć można do wcześnie założonych w powiecie w okresie porozbiorowym. Po 1800 roku istniała tu szkoła trywialna, a zanika szkoła parafialna. W 1869 roku austriacka ustawa szkolna wprowadziła na miejsce dotychczasowej szkoły trywialnej szkołę ludową. Wiązało się to z powstaniem sejmów krajowych dla Galicji. Nauka miała być powszechna, a językiem wykładowym język krajowy. Troskę o szkoły w terenie przejęły rady szkolne (powiatowe). Radzie przewodniczył starosta, natomiast nadzór pełnili inspektorzy szkolni.Prawdopodobnie na początku XIX wieku został wybudowany w rynku budynek piętrowy, murowany, przeznaczony na urząd gminy, który zajmował parter wraz z apteką, a na górze mieściły się przez pewien czas cztery klasy szkolne i kancelaria. Budynek stoi do dnia dzisiejszego, obecnie mieści się w nim apteka i Urząd Gminy.
W 1880 roku zaczęto budować nowy, o wiele bardziej okazały jednopiętrowy dom, służący młodzieży Kołaczyc do 1975 roku. Była to oryginalna szkoła, w środku miała wieżyczkę z zegarem, a na samym szczycie chorągiewkę z blachy z wyciętą w środku datą budowy – 1880 rok. Szkoła w Kołaczycach była już wtedy czteroklasowa, koedukacyjna, ludowa. Ukończenie nauki szkolnej sześcioletniej dawało uprawnienia wstępu do gimnazjum, odpowiadającego dzisiejszej szkole średniej. Można było również wstąpić do dwuletniej szkoły wydziałowej męskiej. W 1880 roku szkoła w Kołaczycach zatrudniała 5 nauczycieli, a w 1895 roku było ich już 7. Do szkoły tej uczęszczało wtedy 120 dzieci mieszczańskich.
W 24 listopada 1973 roku mieszkańcy Kołaczyc i Nawsia Kołaczyckiego przeżyli historyczną chwilę. Po latach starań, których początki sięgają 1964 roku rozpoczęto budowę nowej szkoły. W tym dniu dokonano uroczystego podpisania i wmurowania aktu erekcyjnego pod nowy obiekt. Miał on rozwiązać problemy lokalowe dotychczasowej szkoły, która nie była w stanie pomieścićuczęszczających do niej 391 uczniów (rok szk. 1974/75). Jak można dowiedzieć sięz aktu erekcyjnego szkoła liczyła 15 oddziałów, a nauka odbywała się w systemie dwuzmianowym, pracowało w niej 18 nauczycieli i 1 sekretarka.Nowa szkoła została zbudowana na działce otrzymanej w drodze kupna od Adolfa Kołeczka i Aleksandra Kowacza. Budowę szkoły w pełni finansowało państwo, wykonawcą było Przedsiębiorstwo Budownictwa Komunalnego w Jaśle. Koszt budowy wyniósł 12,5 min złotych. Jest to budynek murowany, dwupiętrowy, posiadający 16 sal lekcyjnych, gabinety specjalistyczne, salę gimnastyczną, mogący pomieścić 400 uczniów z Kołaczyc, Nawsia Kołaczyckiego, Krajowic i części wsi Bieździedza.
Budowa ta powstawała w okresie wzmożonej troski o podniesienie rangi społecznej nauczycieli wychowawców, podniesienie na wyższy poziom ich warunków socjalno – bytowych i wprowadzenie w życie nowej Karty Praw i Obowiązków Nauczycieli. Szkoła Podstawowa w KołaczycachBudowa Szkoły Podstawowej przebiegała w bardzo szybkim tempie. Młodzież szkolna pomagała budowniczym w miarę swoich sił i możliwości dlatego dnia 16 października 1975 roku po niespełna dwóch latach budowy oddany został dla szkoły nowy budynek. Na uroczystość otwarcia przybyli najwyŜsi przedstawiciele władz państwowych i politycznych łącznie z ówczesnym Ministrem Oświaty i Wychowania Jerzym Kuberskim i Kuratorem Oświaty i Wychowania Józefem Tofilskim, którzy po zakończeniu całej uroczystości odlecieli śmigłowcem do Leska, gdzie o godzinie 1300 miało odbyć się otwarcie następnej placówki oświatowej
W Kronice szkolnej zachowało się zaproszenie na uroczyste wmurowanie Aktu Erekcyjnego pod Szkołę Podstawową w Kołaczycach wystosowane przez Komitet Budowy Szkoły na czele z Karolem Słowikiem.”